Hoe is het gesteld met de neurologie in deze coronatijden? Dat vraagt dr. Erwig Van Buggenhout zich af. Dr. Van Buggenhout is voorzitter van de Belgische Beroepsvereniging der artsen-specialisten in de Neurologie. in Good ViBeS, de samenwerkingsrubriek van De Specialist en het VBS, laat hij zijn licht schijnen over de discipline.

In 2015 lanceerden we, met de Belgische beroepsvereniging van neurologen, een kreet: Neurologie in Nood: neurologie is al jaren een knelpuntdiscipline. Er was een nijpend tekort aan neurologen en we hebben toen de oorzaken hiervan op een rijtje gezet.

Waar staan we nu, 5 jaar later?

Vooreerst wil ik een toelichting geven over de evolutie van de neurologie de voorbije 10 jaar. Er is een snelle ontwikkeling van de verschillende subdisciplines. Ik heb die, samen met hun belangrijkste pathologie, op een rijtje gezet:

• Neurocognitieve aandoeningen: dementie
• Bewegingsstoornissen: ziekte van Parkinson
• Cerebrovasculaire aandoeningen: beroerte
• Neuro-inflammatoire aandoeningen en infecties: multiple sclerose, meningitis
• Bewustzijnsstoornissen: epilepsie, slaapstoornissen
• Hoofdpijn: migraine
• Neuro-oncologie: hersentumoren samen met neurochirurgie
• Neurotraumatologie: samen met neurochirurgie
• Neuromusculaire aandoeningen

Sommige van deze subdisciplines zijn zich aan het ontwikkelen tot een apart specialisme.

Associaties

De ontwikkeling van deze subdisciplines brengt met zich mee dat de neuroloog zich intensief dient bij te scholen. De jonge neuroloog zal geleidelijk aan verplicht worden om naast een opleiding algemene neurologie voor een bepaalde subdiscipline te kiezen. De tijd van de algemene neuroloog die heel de neurologie onder de knie heeft, is voorbij. Dit heeft als gevolg dat de neurologen in associaties moeten gaan werken.

Hierdoor zal, zeker voor kleine diensten, samenwerking met de neurologische diensten van andere ziekenhuizen in een netwerk zich opdringen.

Dit is momenteel al actueel in de beroertebehandeling. Aangezien trombectomieën maar in een beperkt aantal gespecialiseerde ziekenhuizen met voldoende expertise kunnen worden uitgevoerd, worden hiervoor regionale netwerken opgericht. Daar het aantal trombectomiecentra tot 13 beperkt wordt in België, overstijgen deze trombectomienetwerken de 25 ziekenhuisnetwerken die de overheid voorzien heeft. Dit alles zal de komende jaren een toegenomen overleg vergen tussen de neurologische diensten.

Zwaardere werkbelasting

De ontwikkeling in de neurologie voltrekt zich steeds meer in de therapeutische sector:

De cel- en gentherapieën die op ons afkomen zullen de aanpak van vele neurologische ziekten in de toekomst sterk wijzigen. Erfelijke aandoeningen, zoals de ziekte van Huntington, worden behandelbaar.

De nieuwere inzichten in de pathogenese van neurodegeneratieve aandoeningen zullen behandelingen die het ziekteproces beïnvloeden met zich mee brengen. Daarnaast is er ook een evolutie in de neuromodulatie waarbij aangepaste gerichte stimulatie van het centraal zenuwstelsel nieuwe behandelingen inluidt bij epilepsie, ziekte van Parkinson, enz.

Voor de verschillende neurologische aandoeningen is de revalidatieaanpak geëvolueerd: aangepaste beroerterevalidatie, parkinsonscholen, transmurale MS-revalidatie, specifieke revalidatie voor spierzenuwaandoeningen in overleg met de neuromusculaire referentie centra. Dit alles gebeurt nu in een multidisciplinaire setting waarbij de neuroloog een leidende en stimulerende rol heeft.

Heel deze evolutie heeft als gevolg dat de belasting voor de neuroloog in sterk stijgende lijn is. De continue bijscholing, de zorg voor ernstig zieke mensen en zware wachtdiensten zijn hierin belangrijke elementen.

Dit vraagt dus om een toename van het aantal neurologen. Er dienen meer neurologen opgeleid te worden om de kaders op te vullen. Het volgend van de opleiding tot neuroloog moet tijdens de basisopleiding gestimuleerd worden en er moeten voldoende opleidingsplaatsen zijn. Het is natuurlijk belangrijk en noodzakelijk dat deze opleidingscentra van hoge kwaliteit zijn.

Dit thema is de afgelopen 10 jaar door de beroepsvereniging meermaals naar voren geschoven bij verschillende instanties (diensthoofden neurologie van de universitaire ziekenhuizen, faculteiten geneeskunde, Riziv, Zorgnet-Icuro en FOD Volksgezondheid).

Samenwerking en ondersteuning

Daarnaast dienen, zoals hoger reeds vermeld, de neurologische diensten met elkaar in een netwerk samen te werken om de subdisciplines zo goed mogelijk te realiseren. Verder is in het kader van de nieuwe therapeutische ontwikkelingen een nauwe samenwerking met de universitaire centra aangewezen. Het is belangrijk dat deze samenwerking op een efficiënte en vlotte wijze gebeurt en de verwijzende perifere neuroloog de patiënt verder mee begeleidt. Een centralisatie van pathologieën enkel in universitaire centra is hierbij uit den boze.

Daarnaast is er nood aan ondersteuning van de neuroloog door gespecialiseerde verpleegkundigen. Opleidingen tot parkinson-, MS -, beroerteverpleegkundige moeten verder ontwikkeld worden. Er dient voor een billijke bezoldiging van deze verpleegkundigen gezorgd te worden.

Honorering

Er komen dus heel wat uitdagingen op ons af, maar die maken van de neurologie net een zeer boeiende discipline met een schitterende toekomst. Het is echter belangrijk dat ons vak financieel aantrekkelijk blijft. Dit kan enkel maar door het beroep voldoende financieel te waarderen. Vooral de honorering van de intellectuele act is hier essentieel.

Natuurlijk blijft een juiste honorering van de technische prestaties in de klinische neurofysiologie en neurosonologie vereist. Voor dit laatste is het belangrijk dat de neuroloog voldoende toegang krijgt om ook de echografische evaluatie van het spierzenuwstelsel door te voeren.

De honorering van de neuroloog dient zeker op dezelfde hoogte als de andere specialismen te staan. Dit was de voorbije decennia niet het geval

Als beroepsvereniging vragen we voor dit alles de steun van de syndicaten en de overheid om dit mee te ondersteunen en te realiseren.

Pandemie en uitgestelde zorg

We leven nu echter in onzekere tijden. De weerslag van de Covid-pandemie op de neurologie is nog niet duidelijk. Tijdens de lockdown was er wel een duidelijke terugval te zien van beroertes, trombolyses en trombectomieën. Behandelingen van MS, revalidaties na beroerte en bij parkinsonpatiënten werden teruggeschroefd, met een ongunstige weerslag op de klinische toestand van deze mensen tot gevolg. Onze beroepsvereniging plant een enquête om deze weerslag concreet in kaart te brengen.

Buiten een aantasting van de reukzenuw blijkt de rechtstreekse beschadiging van het zenuwstelsel door SARS CoV-2 beperkt tot nu toe. We blijven echter op onze hoede om neurologische verwikkelingen van deze aandoening in kaart te brengen. Mede aan de hand van deze gegevens kunnen we dan een meer aangepast beleid in de toekomst mee sturen.

Bij dit laatste kunnen tele(video)consultaties een belangrijke hulp of vooruitgang zijn. Bepaalde pathologieën zoals hoofdpijn, in het bijzonder migraineopvolging, kunnen langs teleconsultaties plaatsvinden. Voor de opvolging van aandoeningen waarbij een klinisch onderzoek belangrijk is, kunnen videotechnieken overwogen worden. Het probleem zal hier wel zijn om een goede videoverbinding tussen neuroloog en patiënt tot stand te brengen. Zulke videoraadplegingen verdienen een degelijk honorarium, vergelijkbaar met het huidig honorarium voor de raadpleging neurologie

Tot hier een overzicht van de stand van zaken in de neurologie en een schets van de uitdagingen die op ons afkomen.

Erwig Van Buggenhout,

voorzitter Belgische Beroepsvereniging der geneesheren-specialisten in de Neurologie